Każdy z nas posiada swoją rutynę, według której spędza dzień. Niektórzy wolą rano wcześniej spać, ale za to wieczorem szybciej się położyć. Inni będą spędzać znaczną część nocy, robiąc wszystko poza spaniem. Z czego to wynika? Co reguluje nasz rytm okołodobowy? Dowiedz się więcej!
Czym jest rytm okołodobowy?
Rytm okołodobowy to bardzo istotne pojęcie w życiu każdego człowieka. Odgrywa istotną rolę już od zamierzchłych czasów, mimo że kiedyś ludzie funkcjonowali w inny sposób. Tamte okoliczności pozwalały im budzić się ze wschodem słońca i udawać się na odpoczynek wtedy, gdy było już ciemno. Te aspekty regulowały nasz rytm okołodobowy, który jest wzorem, dzięki któremu nasz umysł rozróżnia, kiedy możemy robić coś, a kiedy powinniśmy iść spać. Znaczący wpływ na niego ma ruch obrotowy Ziemi, ponieważ to według niego ludzie wystosowali swój rytm okołodobowy.
Informację o tym, czy to już czas na sen nasz organizm dostaje między innymi poprzez wydzielanie się melatoniny. Jest to hormon snu, odpowiedzialny za obniżanie temperatury ciała, ciśnienia krwi czy poziomu glukozy. Wytwarzany jest przez część mózgu zwaną szyszynką. Warto zaznaczyć, że prawidłowy proces następuje jedynie wtedy, gdy zasypiamy w całkowitej ciemności.
Czym jest zegar biologiczny?
Zagadnieniem, które należy poruszyć przy okazji rytmu okołodobowego, jest ponadto zegar biologiczny. Stanowi on wyjątkowy pomiar czasu, który posiada każdy człowiek. To on reguluje zmiany w naszych zachowaniach, na które wpływa pora dnia. Nasz organizm będzie działał inaczej rankiem, a inaczej w ciągu nocy. W zależności od tego, jak ustawiony jest nasz zegar biologiczny, tak będzie wyglądał nasz rytm okołodobowy. To właśnie on pozwala nam się dostosować do zmieniających się okoliczności. Pomaga również przygotować się do snu i dobrać najlepszą porę na wypoczynek.
Od czego zależy to, jak wygląda nasz rytm okołodobowy?
Ranne ptaszki czy nocne marki – nie od wczoraj wiemy, że ludzie różnią się od siebie. Niektórzy, budząc się wczesnym rankiem, czują się odprężeni i wyspani. Inni nawet po ośmiu godzinach snu będą mieli wrażenie, że potrzebują więcej odpoczynku. Znaczna część osób zaś woli być aktywna w ciągu nocy i przeciągają moment zaśnięcia aż do bardzo późna. To wszystko zależy od tego, jaki posiadamy chronotyp. To on warunkuje nasz własny, indywidualny zegar biologiczny, który często będzie inny od reszty osób.
Dlaczego warto zadbać o rytm okołodobowy?
Mimo że w powszechnej świadomości przyjęło się, że dzień to czas pracy, a noc jest momentem na wypoczynek, nie u wszystkich ta zasada się sprawdza. Coraz więcej osób ma problemy ze wstaniem we wczesnych godzinach porannych, za to bez problemu przychodzi im pozostanie aktywnym w nocy. Nie ma wątpliwości, że wiedza o tym, jak wygląda to w naszym przypadku, jest bardzo cenna. Wiedząc, jaki posiadamy chronotyp, będziemy mogli dostosować swój plan dnia do naszych preferencji. W ten sposób będziemy znacznie efektywniejsi, niż jakbyśmy zmuszali się do pracowania wtedy, gdy nasz organizm po prostu nie daje sobie z tym rady. Życie zgodnie z naszym rytmem okołodobowym to również gwarancja tego, że będziemy budzili się wypoczęci i zadowoleni. Z czasem zauważymy, jak wiele korzyści nam to przynosi. Przełoży się to na lepsze samopoczucie, a do tego lepszą odporność. Zminimalizujemy ryzyko wielu dolegliwości związanych z problemami ze snem.
Co może zaburzać nasz rytm okołodobowy?
Warto wiedzieć, jakie elementy mogą zaburzać nasz rytm okołodobowy, aby móc ich uniknąć. Jednym z najbardziej powszechnych czynników, który źle wpływa na nasz zegar biologiczny, jest niebieskie światło. Możemy znaleźć je naturalnie w świetle słonecznym, ale i w ekranach komputerów, telewizorów czy telefonów. Pomimo tego, że jest niezbędne do normalnego funkcjonowania, to jego nadmiar szkodzi naszemu ciału. Niebieskie pasmo to sygnał dla naszego organizmu, że panuje dzień, czyli czas na aktywność. Z tego względu, jeśli będziemy używać urządzeń elektronicznych w ciągu nocy, możemy mieć kłopoty z zaśnięciem, ponieważ będziemy czuli się pobudzeni.
Zaburzenia rytmu okołodobowego są niebezpieczne, ponieważ mogą prowadzić do poważnych dolegliwości, które znacząco wpływają na nasz komfort życiowy. Jeśli nie będziemy ostrożni, być może zetkniemy się z takimi zjawiskami jak: zespół opóźnionej fazy snu czy zespół przyspieszonej fazy snu. Wpływ na nie, oprócz nieodpowiedniego użytkowania sprzętów emitujących niebieskie światło, może mieć niezdrowy tryb życia, praca zmianowa, problemy ze snem czy inne dolegliwości.
Jak zadbać o nasz rytm okołodobowy?
Zdawszy sobie sprawę z tego, jak ważny jest rytm okołodobowy, bez wątpienia będziemy chcieli zadbać o ten aspekt. Pierwszym krokiem, jaki powinniśmy zrobić, to dowiedzenie się więcej na temat swojego chronotypu. Obserwujmy uważnie, w jakich porach dnia jesteśmy najbardziej efektywni, a w jakich ogarnia nas zmęczenie. Dostosujmy godziny, o których wstajemy i o których chodzimy spać w taki sposób, aby zapewnić sobie dobre samopoczucie.
Zdrowy rytm okołodobowy to również zdrowy tryb życia. Mowa tu na przykład o spożywaniu regularnych, pożywnych posiłków, które też pozytywnie wpłyną na pracę naszego zegara biologicznego. Będzie to dobry sposób, aby przyzwyczaić nasz organizm do danej rutyny. Zwróćmy uwagę na to, aby dopasować posiłki do godziny – przed snem nie powinniśmy się objadać. Niezwykle skuteczne będzie wprowadzenie wieczornej rutyny, dzięki której będziemy mogli się zrelaksować i odprężyć. W ten sposób zaśnięcie przyjdzie nam z dużą łatwością. Ten sposób sprawdzi się dla osób, które nawet w godzinach wieczornych nie odczuwają zmęczenia.
Według rytmu dobowego toczy się całe nasze życie – to od niego zależy, ile snu potrzebujemy, o której będziemy wstawać czy kiedy będziemy czuli się zmęczeni. Warto dopilnować, aby nasz rytm okołodobowy działał według zdrowej tendencji, dzięki której będziemy czuli się wypoczęci i zrelaksowani.